امروزه کمتر کسی را می توان یافت که نام مجموعه کتاب های قصه های خوب برای بچه های خوب، پرتیراژترین کتاب های تاریخ ادبیات کودک و نوجوان ایران در سال های پیش از انقلاب ۱۳۵۷ و پدر ادبیات کودک و نوجوان، یعنی مهدی آذریزدی را نشنیده باشد. مهدی آذریزدی بیش از پنجاه سال از عمر هشتادوهشت ساله ی خود را به نوشتن کتاب هایی برای کودکان اختصاص داد و توانست آثاری را از خود به یادگار بگذارد که نه تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگسالان نیز خواندنی و به یادماندنی هستند. آذریزدی به سبب تلاش های مداوم در حوزه ی ادبیات کودک و نوجوان، پیش از انقلاب جایزه ی یونسکو و جایزه ی سلطنتی و پس از انقلاب نیز عنوان سه اثر برگزیده ی سال از سوی شورای کتاب کودک را از آن خود کرد.

آثار مهدی آذر یزدی برای بسیاری از افراد یادآور خاطرات خوش کودکی هستند و همچنین شمار زیادی از کودکان و نوجوانان را با میراث عظیم و کهن تاریخی، فرهنگی، ادبی و تاریخی ایران آشنا کرده اند. در این یادداشت به مرور زندگی، آثار مهدی آذریزدی و علل اثرگذاری او بر ادبیات کودک و نوجوان در ایران می پردازیم.

دوران کودکی و علاقه مندی به کتاب
مهدی خرم شاهی یا همان مهدی آذریزدی در ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ در روستای خرمشاه یزد به دنیا آمد و تا بیست سالگی در همان محل که یکی از محله های زرتشتیان یزد بود، زندگی می کرد. آذریزدی از کودکی عاشق کتاب و مطالعه بود و همواره این ترس را داشت که زمانی که عمرش به پایان می رسد، حسرت کتاب های نخوانده را داشته باشد. او الفبا و خواندن را از پدرش که موافق رفتن او به مدرسه نبود، یاد گرفته بود. آذریزدی هیچ گاه در مدرسه تحصیل نکرد، اما زمانی که برای نخستین بار در پنجاه وچهارسالگی در یک کلاس درس ایستاد، نمی توانست جلوی گریه ی خود را بگیرد.

قابل توجه اولیای هنرجویان هنرستان رشته کامپیوتر و هنرجویان هنرستان رشته حسابداری با معرفی (نگاهی به زندگی و آثار مهدی آذریزدی​​) با شما هستیم.

دوران جوانی مهدی آذریزدی و آغاز کار در کتاب فروشی
مهدی آذر یزدی در ایام جوانی به کارهای مختلفی مشغول بود؛ ابتدا در کنار پدرش به پیشه ی کشاورزی پرداخت، سپس در بیست سالگی کار ساختمانی را آغاز کرد و حتی در حوزه ی عکاسی نیز کار کرد. آذریزدی پس از کار ساختمانی، به کار در یک کارگاه جوراب بافی در یزد روی آورد. پس از این که صاحب کارگاه جوراب بافی که صاحب تنها کتاب فروشی یزد نیز بود، تصمیم به افتتاح دومین کتابفروشی شهر گرفت، آذریزدی را برای کار به آن کتاب فروشی فرستاد. کار در کتاب فروشی به آذریزدی این فرصت را داد تا با نویسندگان مشهور حوزه ی شعر و ادبیات آشنا شود. آذریزدی خود گمان می کرد که با آغاز کار در کتاب فروشی به بهشت رسیده و با مطالعه ی کتاب های مختلف، گویی از نو متولد شده است.

قصه های خوب برای بچه های خوب
آذریزدی پس از مدتی کار در کتاب فروشی، در دهه ی ۳۰ زندگی خود راهی تهران شد و در یک چاپخانه کار خود را آغاز کرد. در همین ایام، قصه ای از انوار سهیلی توجه او را به خود جلب کرد. آذریزدی با خود اندیشید که چه می شد اگر کودکان و نوجوانان نیز می توانستند این کتاب را مطالعه و درک کنند؛ بنابراین تصمیم گرفت این کتاب را ساده نویسی کند و به همین ترتیب، نخستین جلد از مجموعه کتاب های قصه های خوب برای بچه های خوب توسط این نویسنده ی خوش ذوق شکل گرفت. او این کتاب را شب ها در اتاق کوچک خود می نوشت و در ابتدا گمان می کرد استقبال چندانی از آن صورت نگیرد.

در خاطرات خود مهدی آذریزدی، این گونه عنوان شده که اولین جلد قصه های خوب برای بچه های خوب توسط ناشران متعددی رد شد. با این حال، او ناامید نشد و تصمیم گرفت تا آخرین لحظه برای چاپ این کتاب تلاش کند؛ بنابراین کتاب را نزد انتشارات امیرکبیر برد تا شاید این انتشارات بپذیرد که کتاب او را به چاپ برساند. در نهایت انتشارات امیرکبیر حاضر به چاپ نخستین جلد این مجموعه شد و از آن به بعد بود که آذریزدی مصمم شد سایر جلدهای این مجموعه را نیز با قلمی ساده و روان برای کودکان بنگارد. اگرچه اولین جلد این مجموعه در ابتدا مورد استقبال ناشران قرار نگرفت، با این حال آذریزدی موفق شد برای قصه های خوب برای بچه های خوب، در سال ۱۳۴۲ جایزه ی یونسکو را از آن خود کند.

آذر یزدی با جلد سوم قصه های خوب برای بچه های خوب نیز جایزه ی کتاب سلطنتی سال را دریافت کرد و جلدهای چهارم و پنجم این مجموعه کتاب نیز در سال های ۶۶ و ۶۷ از سوی شورای کتاب کودک به عنوان کتاب های منحصربه فرد سال شناخته شدند.

مجموعه ی قصه های خوب برای بچه های خوب، تا به امروز به چندین زبان همچون اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده و بیش از ۶۴ بار تجدید چاپ شده اند که این خود نشان دهنده ی میزان تاثیرگذاری این کتاب ها در حوزه ی ادبیات کودک ایران و حتی جهان است. این کتاب ها بازنویسی داستان های کهنی از جمله کلیله و دمنه، مرزبان نامه، سندبادنامه، قابوس نامه و گلستان سعدی هستند، به گونه ای که برای کودکان قابل درک واقع شوند. این کتاب ها پس از گذشت سال ها، کماکان از پرفروش ترین آثار در حوزه ی ادبیات کودکان محسوب می شوند و همچنان تجدید چاپ می شوند.

سایر آثار مهدی آذریزدی
مجموعه ی قصه های خوب برای بچه های خوب که در قالب نثر نگاشته شده به عنوان مشهورترین اثر مهدی آذریزدی شناخته می شود، با این حال این نویسنده آثار مهم دیگری را نیز در دل تاریخ ادبیات حوزه ی کودک ماندگار کرده است.

آذریزدی طی حیات خود بیش از سی جلد کتاب را چاپ و منتشر کرد که از میان این آثار به غیر از مجموعه ی هشت جلدی قصه های خوب برای بچه های خوب و مجموعه ی ده جلدی قصه های تازه از کتاب های کهن، می توان به مثنوی بچه ی خوب، شعر قند و عسل، خاله گوهر، گربه ی تنبل، گربه ی ناقلا، دستور طباخی و خانه داری (که به عربی نیز ترجمه شده است)، خودآموز عکاسی، خودآموز شطرنج، لبخند، قصه های ساده، یاد عاشورا، چهل حدیث، قصه های پیامبران، تصحیح مثنوی معنوی مولوی و عاشق کتاب و بخاری کاغذی اشاره کرد که اکثر این آثار بسیار مورد استقبال واقع شده و بارها تجدید چاپ شده اند.

قصه های تازه از کتاب های کهن
مجموعه ی قصه های تازه از کتاب های کهن نیز مانند قصه های خوب برای بچه های خوب، از آثار منثور مهدی آذریزدی است. این مجموعه کتاب شامل ۱۰ جلد کتاب خواندنی به نام های خیر و شر، حق و ناحق، ده حکایت، بچه ی آدم، پنج افسانه، مرد و نامرد، قصه ها و مثل ها، هشت بهشت، بافنده ی داننده و اصل موضوع است.

شعر قند و عسل
کتاب قند و عسل یکی از آثار مهدی آذر یزدی است که در قالب نظم نگاشته شده و اولین بار در سال ۱۳۴۵ به چاپ رسیده است. آذریزدی در این کتاب، به شیوه ی تمثیلی از زبان حیواناتی مانند پشه، زنبور عسل و گاو برای کودکان شعر سروده است. در قسمت پایانی این کتاب نیز فصلی درباره ی شعر نو و کهن وجود دارد. محمدعلی جمال زاده، پدر داستان کوتاه فارسی نیز درباره ی این منظومه، نامه ای نوشته که در انتهای کتاب، ضمیمه ی آن شده است. 

گربه ی ناقلا و گربه ی تنبل
گربه ی ناقلا و گربه ی تنبل دو مورد از آثار مهدی آذریزدی هستند که بر خلاف مجموعه های قصه های خوب برای بچه های خوب و قصه های تازه از کتاب های کهن، سال هاست تجدید چاپ نشده اند و چه بسا بسیاری از افراد حتی از وجود این دو اثر بی اطلاع باشند. گربه ی ناقلا، به بیان خود نویسنده، ترجمه ای است که در مجموعه ی خواندنی های کودکان به زبان انگلیسی منتشر شده است و او این کتاب را که اوراق آن پراکنده شده بود، از یک دست فروش می خرد و با بریدن عکس ها و بازنویسی داستان به فارسی، گربه ی ناقلا را به شکل یک کتاب منسجم درمی آورد. گربه ی تنبل نیز داستانی از همین مجموعه است که به قول خود نویسنده، بیشتر از گربه ی ناقلا در آن دخل و تصرف شده است.

عاشق کتاب و بخاری کاغذی
کتاب عاشق کتاب و بخاری کاغذی، گفتارهایی از مهدی آذریزدی است. این کتاب شامل مجموعه ای از مقالات این نویسنده است که در سال های ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵ در ماهنامه ی جهان کتاب تحت عنوان خاطرات کتابی منتشر شده است. آذریزدی در این کتاب، خاطرات مرتبط خود را کتاب و کتاب خوانی، دوران نویسندگی و کار در انتشارات و کتابفروشی بازگو کرده است. از عناوین گفتارهای این کتاب می توان به بیل زدن باغچه ی کتاب، مشکل کتابفروشی، کتاب، کتاب، کتاب، کتاب تقلبی، بخاری کاغذی و دلهره های نویسندگان اشاره کرد.

آثار ناتمام مهدی آذریزدی
آذریزدی پیش از فوت مشغول نوشتن چندین کتاب دیگر نیز بود؛ اما در سال های پایانی عمر خود، ترجیح داد به جای اتمام این کتاب ها، به مطالعه ی ناخوانده ها بپردازد. این کتاب ها عبارت اند از: جلدهای نهم و دهم قصه های خوب برای بچه های خوب ، فرهنگ یزدی، مکتب خانه و جنگل مولا.

هنرستان کمال دانش در رشته کامپیوتر و رشته حسابداری با بهترین کادر تدریس هر ساله رتبه قابل قبولی در کنکور را دارد.

من مهدی آذریزدی هستم
من مهدی آذریزدی هستم، رمانی نوشته ی هادی حکیمیان است. هادی حکیمیان در این اثر، داستانی درباره دو نوجوان روایت می کند که به چاپ کتاب با اسامی مستعار مشغول اند و به همین علت به زندان می افتند. حکیمیان پای مهدی آذریزدی را به این داستان باز می کند و او را فرشته ی نجات این نوجوان ها می کند. در این رمان، ضمن خواندن روایتی جذاب و هیجان انگیز، با آذریزدی بیش از پیش آشنا می شوید.

روز ملی ادبیات کودک و نوجوان
مهدی آذریزدی در بامداد پنجشنبه ۱۸ تیرماه ۱۳۸۸، یعنی زمانی که هشتادوهشت سال داشت، بر اثر بیماری ریوی که مدتی بود با آن دست و پنجه نرم می کرد، در بیمارستان آتیه ی تهران درگذشت و در ۲۱ تیرماه پس از تشییع در مسجد حزیره، در حسینیه ی خرمشاه یزد در نزدیکی محل سکونتش به خاک سپرده شد. پس از درگذشت این نویسنده ، حوزه ی هنری استان یزد با همکاری اداره ی پست، تمبری را برای یادبود او چاپ کرد.

در سال ۱۳۹۱، یعنی سه سال پس از درگذشت مهدی آذریزدی، شورای عالی انقلاب فرهنگی به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی و به سبب تاثیر شگرف مهدی آذریزدی بر ادبیات کودک و نوجوان و آثار ارزشمند این نویسنده، سالروز درگذشت این نویسنده، یعنی ۱۸ تیرماه را در تقویم رسمی کشور به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نام گذاری کرد. روز ملی ادبیات کودک و نوجوان فرصت مناسبی جهت آشنا کردن کودکان با کتاب و بهانه ای برای ترویج کتاب خوانی در زندگی کودکان و نوجوانان محسوب می شود. 

ثبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در تقویم رسمی کشور، نشان دهنده ی اهمیت هویت فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان این مرزوبوم به عنوان مخاطبانی مهم در حوزه ی ادبیات است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز از زمان شکل گیری، به شکل های مختلف سعی بر اثبات این موضوع داشته است. اهمیت دادن به آثاری که در حوزه ی ادبیات کودکان و نوجوانان خلق می شوند، موجب می شود این گروه های سنی از آثاری خواندنی بهره مند شوند که در شکل گیری شخصیت آن ها گامی مهم و اثرگذار محسوب می شود.

منبع: طاقچه