محمد تقی جعفری مشهور به علامه جعفری (۱۳۰۴ - ۱۳۷۷ش)، از مشاهیر ایران زمین و علمای شیعه در قرن ۱۵ هجری قمری، حکیم، فیلسوف، متکلم، فقیه و اصولی. او شاگرد مرتضی طالقانی بود و سراسر عمر خود را در تحصیل، تدریس و پژوهش و تحقیق سپری کرد. وی بیش از ۸۰ جلد کتاب تالیف کرده است. جبر و اختیار، شرح نهج البلاغه، شرح مثنوی معنوی و وجدان، از معروف ترین آثار اوست.
علامه جعفری چندین بار با «برتراند راسل» در مورد مسائل فلسفی نامه نگاری داشته و با «روژه گارودی»، «پروفسور عبدالسلام» و «پروفسور روزنتال» گفتگوهایی داشته است.
قابل توجه هنرجویان هنرستان رشته کامپیوتر و هنرجویان هنرستان رشته حسابداری با معرفی یکی از مشاهیر ایران زمین با شما هستیم.
تولد و نسب
محمدتقی جعفری در مرداد ۱۳۰۴ش/۱۳۴۳ق در محله جمشید آباد/عمو زین الدین تبریز به دنیا آمد. پدرش کریم نام داشت. او خواندن و نوشتن را پیش از دبستان نزد مادرش آموخت.
فعالیت های علمی
تحصیلات
او بخشی از مقدمات دروس ابتدایی و قرآن را نزد مادرش آموخت. آنگاه در مدرسهٔ اعتماد تبریز، پایه چهارم و پنجم را گذراند. سپس در حالی که جنگ جهانی دوم رو به پایان می رفت، به همراه برادرش به مدرسه طالبیه تبریز رفت و آموزش علوم دینی را نزد استادان آنجا شروع کرد. تأمین هزینهٔ زندگی، او را ناگزیر ساخته بود تا صبح ها به دانش آموختن پرداخته و بعد از ظهرها را کار کند. در سال ۱۳۱۹ش برای ادامه تحصیلات به مدرسه مروی در تهران رفت و در سال ۱۳۲۲ش به قم مهاجرت و در مدرسه دارالشفا اقامت گزید. در این زمان او که ملبس به لباس روحانیت شده بود، در درس خارج اساتید سطوح عالی حوزه شرکت کرد. سپس به نجف رفته و در حالی که تنها ۲۳ سالش بود، به درجه اجتهاد رسید. وی در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ش پس از یازده سال اقامت در نجف، به ایران بازگشت و تا انتهای عمرش در ایران به تحصیل، تدریس، پژوهش و تحقیق اشتغال داشت.
اساتید
وی در طول تحصیل، در رشته های مختلف علوم اسلامی تحصیل نموده و محضر اساتید زیادی در قم، تبریز، تهران و نجف را درک کرد. از استادان او می توان افراد ذیل را نام برد:
- سید حسن موسوی بجنوردی
- کاظم شیرازی
- سید عبدالهادی شیرازی
- سید ابوالقاسم خویی
- مرتضی طالقانی
- علی محمد بروجردی
- میرزا حسن یزدی
- سید محمود شاهرودی
- سید جمال الدین گلپایگانی
- سید محمد هادی میلانی
- میرزا فتاح شهیدی تبریزی
- سید محسن حکیم
- میرزا مهدی آشتیانی
- محمدتقی زرگر
شاگردان
در طول پنجاه سال فعالیت علمی ایشان، افراد زیادی از حوزه و دانشگاه از مجلس درس وی استفاده کردند. از این میان می توان به سید محمد باقر صدر، محمد مهدی گرجیان، علیرضا صدرا، مهدی فیروزان، علی رافعی، و عبدالرحیم گواهی اشاره کرد.
آثار
از ویژگی های وی، تلاش مداوم ایشان برای اتصال حوزه و دانشگاه، و علوم قدیم و جدید بود. او به دلیل آشنائی با زبان حوزویان و دانشگاهیان آثاری به یادگار گذاشت که مورد توجه هر دو قشر قرار گرفت و با اشراف به فقه، فلسفه، هنر و زیبائی شناسی در اسلام و نیم قرن فعالیت علمی و پژوهشی، بیش از ۱۰۰ جلد کتاب و رساله تحریر نمود. همچنین ۲۷ جلد کتاب در زمینه شرح و تفسیر نهج البلاغه و ۱۵ جلد کتاب در زمینه تفسیر مثنوی معنوی مولوی نگاشت. ایشان بیش از ۷۰ جلسه بحث و گفتگو با شخصیت های بین المللی از جمله برتراندراسل، روژه گارودی، پروفسور عبدالسلام و پروفسور روزنتال داشته است. علاقه به هنر و ادبیات او را بر آن داشت که بیش از صد هزار شعر و قصیده و نظم فارسی و عربی و همچنین بخش هائی از ادبیات غرب را حفظ نماید. آثار هنری ایشان همچنان یکی از منابع اصیل هنر از دیدگاه فلسفه و حکمت اسلامی است. کامل ترین کشف الابیات مثنوی مولوی در چهار جلد با عنوان «از دریا به دریا» با اشراف وی منتشر شده است. بیش از ۶۰ کتاب و مقاله از وی منتشر نشده است.
معرفی برخی آثار
- ترجمه و تفسیر نهج البلاغه: این مجموعه در ۲۷ جلد به توضیح مسائل اساسی و بنیادی انسانی و اسلامی با نگاهی نو و پویا پرداخته است. این کتاب، سطح وسیعی از مباحث علوم انسانی؛ از جمله فلسفه، عرفان، سیاست، اخلاق پژوهی، شعر و ادبیات را در بر می گیرد و خوانندگان را با واقعیت های انسان شناسی و هستی شناختی جدیدی آشنا می کند.
- تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی:این مجموعه پانزده جلدی، با سبک و سیاق دایرةالمعارفی به پژوهش در افکار و آرای مولانا جلال الدین بلخی مشهور به مولوی پرداخته و مباحث و تذکرات عارفانه او را با مباحث و واقعیت های امروزی تطبیق می دهد. البته این تفسیر منحصر به مباحث عرفانی مولوی نیست، بلکه به بسیاری از مباحث آکادمیک اشاره دارد. تأمل در دیدگاه های جدید روان شناختی غربی و هم چنین سیر اندیشه اجتماعی غرب، با نظر به منابع برجسته و گسترده ای؛ چون ویکتور هوگو، داستایوفسکی، تولستوی، بالزاک، ماکس پلانک، اینشتین و... به خوبی تجزیه و تحلیل شده است. از بارزترین ویژگی این تفسیر، آشتی میان معارف اسلامی و انسانی، و نیز تأمل در مقوله های اساسی فلسفی مشترک میان شرق و غرب می باشد که وی از آن تعبیر به « فرهنگ مشترک بشری» می نماید.
- جبر و اختیار: این کتاب شامل سه فصل کلی مرتبط و در عین حال مستقل، تحت عناوین: «ملاحظه جبر و آزادی از جنبه طبیعی»، « ملاحظه جبر و اختیار از جنبه ماورای طبیعی» و« ملحقات جبر و اختیار» می باشد. از دیگر مطالب مطرح شده در اثر حاضر: ویژگی های اراده، میل و اراده، فرق اراده و تصمیم، قضا و قدر و... است.
در نگاه علمای شیعه
امام خمینی: آقای جعفری، ابن سینای زمان ما هستند.
آیت الله سید علی خامنه ای: بزرگداشت جناب آقای جعفری، بزرگداشت علم و تحقیق است. این جانب بیش از چهل سال است که این بزرگوار را در نشاط و تلاش دائمی در میدان های پژوهش و تبیین و تربیت جوانان مستعد و ارائه نظرات و اندیشه های فلسفی و معارف دینی می شناسم.
سید محمد باقر صدر: به پیشگاه برادر بزرگوار و پناهگاه آرزوها، فقیه اصولی، فیلسوف متکلم، حجت الاسلام و المسلمین علامه شیخ محمدتقی جعفری. با شادمانی، نامه ارجمند شما را زیارت و با تمام اندیشه و عواطفم آن را قرائت کردم. چگونه آن را مشتاقانه نخوانم در حالی که آن شعاعی است از نور کسی که بر جهان اسلام با علم و فضل و نظریات و تحقیقاتش نورافشانی می کند... جانم به فدای شما ای برادرم.
مرتضی مطهری: ما به مردم حرف تحویل می دهیم و (جعفری) روح تحویل می دهد.
عبدالحسین امینی: وی که با محمد تقی جعفری در نجف ارتباط نزدیک و صمیمی داشت ـ درباره صفای درونی و نشاط روحی علامه جعفری می فرمایند: «می دانید چرا من علامه جعفری را بسیار دوست دارم؟ برای این که با این وضع علمی، از نظر صفای باطن، گویی تازه به دنیا آمده است.
هنرستان کمال دانش در رشته کامپیوتر و رشته حسابداری با بهترین کادر تدریس هر ساله رتبه قابل قبولی در کنکور را دارد.
آثار پیرامونی
دانشگاه هنر تبریز با همکاری سایر دانشگاه ها ونهاد های حوزوی همایشی درباره اندیشه های علامه جعفری درآبان سال ۱۳۹۶ش برگزار کرد.
درگذشت
محمدتقی جعفری در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ش درگذشت، آیت الله عبدالله جوادی آملی بر او نماز خواند و در مشهد در حرم امام رضا (ع) در دارالزهد به خاک سپرده شد. آیت الله خامنه ای رهبر ایران درگذشت او را تسلیت گفت.
منبع: ویکی شیعه