سمفونی مردگان، رمانی برای انسان های متفاوت!
عباس معروفی مانند اسمش نویسنده ای معروفی است که آثار ارزشمندش همیشه در ویترین مغاره ها به مخاطبان چشمک می زند. عباس معروفی نویسنده ای است برای نسل آینده با آثاری از دل دهه شصت!

بیشتر مردم عباس معروفی را با «رمان سمفونی مردگان» می شناسند. این شاهکار عباس معروفی، در اواسط دهه شصت منتشر شد و سر و صدای زیادی پس از نشر آن در بین جمعیت اهل مطالعه اتفاق افتاد، اما دلیل این حجم از استقبال و محبوبیت چیست؟ با ما همراه باشید تا در ادامه این مقاله بیشتر در مورد سمفونی ای به نام مردگان صحبت کنیم.

علت شهرت سمفونی مردگان عباس معروفی
سمفونی مردگان کتابی است بسیار تراژدیک اما بسیار زیبا و عالی که برای همیشه در ذهن خواننده باقی خواهد ماند این کتاب داستان خانواده ای است که در زمان جنگ جهانی دوم، در اردبیل زندگی می کنند. خانواده ای که نمادی از یک جامعه است که خفقان در آن موج می زند و به ندرت روشنفکری در آن پیدا می شود.

نوع روایت معروفی در سمفونی مردگان منحصر به فرد است. راوی داستان چندین بار عوض می شود و هر بار داستان از دید یک شخص متفاوت بیان می شود. در بخش هایی از داستان یک واقعه از زاویه دید دو نفر مختلف بیان شده است و خواننده احساس و افکار دو نفر را درک می کند.

قابل توجه هنرجویان هنرستان رشته کامپیوتر و هنرجویان هنرستان رشته حسابداری با معرفی کتاب (سمفونی مردگان) با شما هستیم.

در هنگام خواندن متن کتاب سمفونی مردگان مدام شاهد تغییرات زمانی و مکانی هستیم و این بر جذابیت کتاب به قطع می افزاید. این رمان برنده جایزه سال ۲۰۰۱ از بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ شده و به زبان های آلمانی، انگلیسی، ترکی استانبولی، ترکی آذری و کُردی ترجمه شده است.

نحوه شروع کتاب سمفونی مردگان
وقتی کتاب سمفونی مرگان را باز می کنیم به جای مقدمه با تفسیری از آیه 26 سوره مائده مواجه می شویم که:

قابیل گفت: من تو را البته خواهم کشت، هابیل در جواب گفت: مرا گناهی نیست که خدا قربانی پرهیزکاران را خواهد پذیرفت. اگر تو قصد کشتن مرا داشتی من هیچ وقت چنین قصدی برای تو نخواهم داشت، چرا که من از خدا می ترسم!

شاید مخاطب با خواندن تفسیر این آیه در ابتدای کتاب تصویر داستانی که درباره دو برادر است را در ذهن خود مجسم کنند؛ اما این تمام ماجرا نیست چرا که عباس معروفی در ادامه، داستان جذاب و شگفت آوری را برای مخاطب تدارک دیده است.

خلاصه سمونی مردگان، ملودی آرامی برای زندگی
تم اصلی داستان از ۴ مومان تشکیل شده است. یکی از اولین سوال هایی که برای مخاطبان قبل از مطالعه کتاب پیش می آید، معنی کلمه موومان است که به جای کلمه بخش و یا فصلی از کتاب از آن نام برده شده است.

«موومان» کلمه ای فرانسوی است و معنی بخش کاملی از یک اثر بزرگ تر موسیقی را می دهد. موومان برای آثاری مانند سمفونی و یا کنسرت های بزرگ به کار برده می شود و استفاده از این کلمه به جای کلماتی مانند بخش، فصل و یا قسمت در کتابی که نامش با سمفونی آغاز می شود بسیار هوشمندانه و حتی زیرکانه به حساب می آید؛ چرا که توانایی نویسنده را قبل از شروع داستان به رخ مخاطب می کشاند.

داستان از کاروانسرای آجیل فروش ها در اردبیل آغاز می شود که توسط مردی به شدت سنت گرا و تحت تاثیر عقاید قدیمی مذهبی گردانده می شود. رمان سمفونی مردگان درباره خانواده این مرد آجیل فروش است که 4 فرزند دارد. فرزند اولش یوسف نام دارد که طی سانحه ای که خودش مقصر آن به حساب می آمده، از همان ابتدای داستان مانند تکه گوشتی گوشه خانه افتاده است و زندگی نکبت باری دارد؛ چرا که نه می تواند زندگی کند و نه اختیاری برای مرگ خود دارد. حتی در قسمتی از داستان و حین سیم کشی خانه با اینکه یوسف داخل اتاق بود و همه از مرگ حتمی او حرف می زدند باز هم جان سالم به در برد و به زندگی بدون زنده بودنش ادامه داد.

اورهان پسر کوچک خانواده و عزیز دل پدر است. چرا که او به عنوان جوان ترین عضو خانواده وارث تمام تفکرات سنتی و غیر معقول پدرش است و به قول پدرش امید او برای آینده حجره به حساب می آید.

آیدین و آیدا خواهر و برادری دوقلو، با نشاط و پر انرژی هستند که بیشتر داستان حول ماجراهای این خواهر و علی الخصوص پسری به نام آیدین شکل می گیرد.

آیدین فرزند نفرین شده پدر است؛ چرا که او عاشق هنر و شعر است و بیشتر مواقع در زمان های خالی خود کتاب می خواند و یا شعر می گوید.

 پدر از درس خواندن و شعر گفتن آیدین خوشش نمی آید و دوست دارد به عنوان پسر بزرگ خانواده راه پدرش را که همان گرداندن حجره آجیل فروشی است را پیش گیرد، اما آیدیدن گوشش به این حرف ها بدهکار نیست و دوست دارد هر جور که شده پیشرفت کند و آینده ای درخشانی را برای خودش بسازد. او در این داستان نماینده جوان روشنفکری است که در زندان عقاید و سنت های غلط دست و پنجه نرم می کند.

آیدا دختری طفل معصوم است که در تمام داستان منتظر خواستگاری است تا با ازدواج با او بتواند خوشبخت شود. آیدا نماد احساساتی است که همیشه سرکوب شده؛ اما در قسمتی از داستان و با ورود خواستگار آبادانی انتخابش را به پدرش تحمیل می کند و در آخر هم با مخالفت پدر رو به رو می شود و بدون رضایت پدرش با پسری که در شرکت نفت کار می کند و وضع خوبی دارد ازدواج می کند و به آبادان می رود، اما رویای شیرین این دختر چندان هم طولانی نشد و پس از ماجراهای عجیب با خودسوزی خودکشی می کند و به سرنوشت تلخش پایان می دهد.

سرنوشت آیدین در سمفونی مردگان
آیدین، جذاب ترین نقش داستان است که سختی های زیادی برای به دست آوردن یک زندگی معمولی کشیده است. پسر بد خانواده که همیشه با پدرش مشکل دارد چگونه به آرزوهایش می رسد؟ چگونه رویای فردایش را به خاطره تبدیل کند؟

با خواندن بخش های مختلفی از داستان حتما به یاد آیدین های زیادی در اطراف خود خواهید افتاد که تمام آرزوها و استعدادشان در عقاید و سنت های کهنه و بی مصرف نابود شده. در قسمتی از داستان پدر خانواده تمام شعرها و کتاب های آیدین را می سوزاند و آتش شعله وری که از کاغذ ها بالا می آید، مسیر زندگی آیدین را به طور کل تغییر می دهد.

آیدین از خانه فرار می کند و به کارگاهی در زیر زمین یک کلیسا پناه می برد و در آنجا به ساختن آثار هنری با چوب مشغول می شود و به دلیل ترس از پیدا شدنش توسط پدر، خود را از زندگی در خارج از زیر زمین کلیسا محروم می کند.

آیدین در این زمان و در سکوت و تنهایی کتاب می خواند، شعر می گوید و در خفقان و تاریکی زندگی می کند و پس از علاقمندی به دختر برادر صاحب کاری که به او پناه داده و سورمه نام دارد با او ازدواج می کند.

خوشبختی آیدین چندان طولانی نبود، چرا که با شنیدن خبر خودسوزی خواهرش از غار تنهایی که برای خود ساخته بود بیرون می آید و به آغوش خانواده بر می گردد و باز هم با اصرار پدرش برای کار در حجره مواجه می شود. پس از مدت کوتاهی پدر می میرد و وصیت می کند تمام ارث به صورت مساوی بین پسرانش تقسیم شود.

پایان تلخ سمفونی مردگان، شخصیت هایی که زنده نیستند!
پس از مرگ آیدا و پدر، مادر خانواده هم دق کرد و مرد و البته در قسمتی از داستان سورمه همسر آِیدین هم به دلایل نامعلومی از دنیا رفت و این سمفونی را برای مردگان در موومان چهارم کامل کرد.

اما پس از خواندن وصیت نامه پدر حسادت اورهان نسبت به آیدین بیش از پیش شد، چرا که او معتقد است برای حجره خیلی بیشتر از آیدین زحمت کشیده و باید سهم بیشتری از ارث پدری به او برسد.

اورهان پس از آنکه خیال خود را از حضور برادر دیگری به نام یوسف راحت می کند و او را می کشد به آیدین مغز چلچله می خوراند و آیدین را دیوانه می کند.

آِیدین پس از دیوانه شدن در شهر به سوجی معروف می شود و همچنان نسبت به اورهان محبوبیت بیشتری بین همسایه ها و مشتریان حجره پیدا می کند. اورهان که از این وضع خسته می شود، زنده بودن آیدین را سدی در مقابل ادامه فعالیت ها و پیشرفت خود می بیند، به فکر قتل برادرش می افتد، اما به طرز نا معلومی در سرمای بد زمستان عجل مهلتش نمی دهد و می میرد.

پشت جلد کتاب سمفونی مردگان!
نوشته های جذاب پشت جلد کتاب ها همیشه نقش مهمی برای مخاطبان دارند، چرا که مردم با خواندن بخش کوتاهی از کتاب می توانند جذب مطالعه آن شوند و اما پشت جلد کتاب سمفونی مردگان چه چیزی برای جذب مخاطب دارد؟

ساعت آقای درستکار بیش از سی سال است که از کار افتاده است؛ در ساعت پنج و نیم بعد از ظهر تیرماه 1325، ساعت سر در کلیسا سال ها پیش از کار افتاده بود و ساعت اورهان را مردی با خود برده است؛ اما زمان همچنان می گردد و ویرانی به بار می آورد.

سمفونی مردگان رمان تحسین شده عباس معروفی است که حکایت شوربختی مردمانی که مرگ مدام را به دوش می کشند را به تصویر کشیده است. درباره این رمان در جشنواره ها و محفل های ادبی همیشه سخن بسیار بوده و هست اما سوال مشترکی که همیشه ذهن مخاطبان این رمان را درگیر می کند این است که کدام یک از ما آیدینی پیش رونداشته است؟ روح هنرمندی که به کسوت سوجی دیوانه اش درآورده ایم، به قتلگاه برده ایم . یا این همه او را جسته ایم و تنها و تنها در ذهن او زنده مانده ایم.کدام یک از ما؟

هنرستان کمال دانش در رشته کامپیوتر و رشته حسابداری با بهترین کادر تدریس هر ساله رتبه قابل قبولی در کنکور را دارد.

جملات زیبای سمفونی مردگان
در برخی از صفحه های کتاب سمفونی مردگان بعضی جملات عباس معروفی عجیب به دل می نشیند و مخاطب دوست دارد آن را در گوشه ای از سررسید روزانه اش بنویسد و هر روز مرورش کند. بعضی از قسمت های داستان مثل وقتی که سورمه درباره تنهایی صحبت می کند که: وقتی آدم یک نفر را دوست داشته باشد، بیش تر تنهاست. چون نمی تواند به هیچ کس جز به همان آدم بگوید که چه احساسی دارد؛ و اگر آن آدم کسی باشد که تو را به سکوت تشویق می کند، تنهایی تو کامل می شود…!

و یا زمانی که جملات ساده ای بین دکتر و سکوت آیدین در مطب اتفاق می افتد و هر مخاطب به یاد دل خودش می افتد:

دکتر گفت: مریض کدام یکی تان است؟
با دست به آیدین اشاره کردم و نشستم.
دکتر گفت: چه اش هست؟
گفتم: توی سرش بازار مسگرهاست. توی دلش رخت می شورند. توی پاهاش سیم می کشند.
دکترگفت: ببرش دیوانه خانه.
و یا این جمله معروف که برای طرفداران معروفی آشناست:
همه این حرف ها احساس واقعیم بود. هنوز هم هست، اما پیش از اینکه گرفتار تو بشوم باید بروم. باید شوق را توی دلم بکشم. باید عشق را توی دلم سر ببرم.

برای خواندن این کتاب دنبال بهانه نباشید، فضای سیاه و زخم زده داستان را برای کنار گذاشتن این کتاب بهانه نکنید؛ چرا که شاید آیدین درون شما نیازمند التیام باشد و بخواهد کمی با داستان همزاد پنداری کند. شاید هم آیدایی احساساتی دنبال زمانی می گردد تا با شاهکار عباس معروفی کمی درد دل کند.

دیگر آثار عباس معروفی
رمان های عباس معروفی شاخصه ها و ویژگی های خاص و منحصر به فرد این نویسنده را دارد. تصویر سازی درست و به جا یکی از جذاب ترین ویژگی های قلم عباس معروفی را به رخ مخاطب می کشاند؛ چرا که مخاطب در هر سن و سال و در هر دوره و زمان می تواند با دنبال کردن رمان های عباس معروفی پا به دنیایی بگذارد که نویسنده برای مخاطب ساخته است.

منبع: فیدیبو