بر اساس تحقیقات، امید و امیدواری کلید موفقیت تحصیلی است و مهارتی است که دانش آموزان می توانند با آموزش در طول زمان آن را در خود بپرورند و بارور سازند.
امیدواری حالت ذهنی مثبتی است که بر اساس حس موفقیت و برنامه‌ریزی برای دستیابی به اهداف تعریف می شود. به عبارت دیگر امیدواری و امید تفکر هدفمند فرد است که انگیزه تعقیب اهداف و انتظار دستیابی به این اهداف را برجسته می‌کند.
” خیلی دلم می خواد از این درس نمره خوبی بگیرم”! به نظر شما چند بار سر کلاس معلم ها دقیقاً همین جمله را از دانش آموزان خود می شنوند؟
مسلماً معلم ها خیلی بیشتر دل شان می خواهد دانش آموزان شان نمره بالا بگیرند.خب چنین علاقه و انگیزه ای می طلبد که معلمان در امیدوار کردن دانش اموزان شان بکوشند.
مهارت‌های کسب امید، مانند مهارت‌های کنترل استرس، تمرین عادت‌های شاد و اهداف هوشمندانه، مهارت‌هایی هستند که به ما در ایجاد، حفظ و رشد امید کمک می‌کنند.
سطوح بالاتر امیدواری با بسیاری از تأثیرات مثبت زندگی، از جمله افزایش پیشرفت تحصیلی، عملکرد ورزشی مناسب، موفقیت های کسب مهارت، سلامتی و انعطاف پذیری مرتبط است.در حالی که مزایای آموزش امید بی شمار است،اما…
پنج مزیت برتر امیدوار کردن عبارتند از :
- پیشرفت تحصیلی بالاتر
- افزایش تمرکز، حل مسئله و خلاقیت
- روابط بهبود یافته
- افزایش میزان حضور در مدرسه و عرصه های آموزشی
- تمایل بیشتر برای یادگیری و رشد
امید بخشیدن به دانش اموزان اگرچه ممکن است به نظر یک احساس ساده و کم مایه باشد، تحقیقات اما نشان می‌دهد که پرورش امید در واقع فرآیندی پیچیده است. همچنین برای کسانی که برای امیدوار بودن می کوشند پاداش‌های قابل توجهی به همراه دارد.
محققان دریافته‌اند که دانش‌آموزانی که امیدوارند، موفقیت تحصیلی بیشتر و دوستی‌های قوی‌تری دارند. خلاقیت بیشتری از خود نشان می‌دهند و مشکلات را بهتر حل می‌کنند. همچنین سطح پایین تری از افسردگی و اضطراب را تجربه می کنند و بسیار کم پیش می آید که ترک تحصیل کنند.
اما آیا این بدان معناست که امید باعث این مزیت ها می شود؛ یعنی موفقیت در مدرسه و دوست یابی نمی تواند به دانش آموزان امید بیشتری بدهد؟
در واقع، مطالعات نشان می دهد که امیدواری می تواند پیشرفت تحصیلی آینده دانش آموز را بیش از داشتن احساس ارزشمندی یا نگرش مثبت نسبت به زندگی پیش ببرد .
پس چگونه معلمان پی می برند که کدام دانش آموزان امیدوارترند؟
پاسخ ساده است : آن دانش‌آموزانی که شکست را شخصی نمی بینند و به خودشان نمی گیرند و از آن عبور می کنند. به قول ناپلئون بناپارت آن را پلی می کنند برای کسب پیروزی.
دانش آموز امیدوار خوش بین تر است. و وقتی زمین می خورد، وا نمی دهد، و می کوشد تا دفعه بعد محکم تر باشد.
وضعیت کلی جامعه، سطح رفاه و شادی، وضعیت معیشت و روابط عاطفی در خانواده و وضعیت سلامتی جسمی و روانی در امیدوار ی و احساس ناامیدی کردن موثرند.
اغلب اوقات، دانش آموزان به دلیل شرایط خانوادگی آشفته ای که دارند، احساس ناامیدی شان تشدید می شود.
به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که دانش‌آموزانی که شاهد خشونت علیه یکی از اعضای خانواده یا دوستانشان بوده‌اند، کمتر امیدوار بودند.
خبر خوب این است که می توان امید را حتی بین دانش آموزانی که در خطر از دست دادن آن هستند پرورش داد. اما ابتدا باید بفهمیم که منظور محققان از امید چیست. امید به معنای آرزو کردن نیست؛ مثلاً ” آرزو دارم امسال در لاتاری برنده شوم.”.
کسی امیدوار است که:
- اهدافی واضح و قابل دستیابی داشته باشد.
- استراتژی های متعددی را برای رسیدن به آن اهداف دنبال کند.
- انگیزه خود را حفظ کند تا از استراتژی ها برای رسیدن به اهداف استفاده کند، حتی زمانی که شرایط سخت می شود.
راهکارهایی برای ایجاد و پرورش امید در دانش آموزان:
بنا بر تحقیقات آکادمیک اخیر آموزگاران و نیز والدینی که برآنند در ایجاد و بسط امیدواری و آموزش امید در دانش آموزان و فرزندان شان بکوشند، باید از دانش آموزان خود بخواهند که موارد ذکر شده در زیر را اجرایی کنند.
اهداف اصلی خود را از کلان تا خرد شناسایی و اولویت بندی کنند
از دانش آموزان یا فرزندان خود خود بخواهید فهرستی از آنچه واقعاً برای شان مهم است تهیه کنند؛ مانند تحصیلات، دوستان، خانواده، ورزش یا شغل و درآمد. سپس از آنها بخواهید در مورد اینکه کدام حوزه‌ها برای شان مهمتر است و چقدر راضی شان می کند، فکر کنند.
هر کدام به خاطر داشته باشید که اهداف باید آن چیزی باشد که دانش آموزان می خواهند، نه آن چیزی که والدین یا مدارس از آنها می خواهند. در غیر این صورت، همانطور که مطالعات نشان می دهد، آنها به سرعت علاقه و یا انگیزه خود را از دست می دهند، به ویژه هنگامی که با موانعی روبرو می شوند.
در مرحله بعد، با استفاده از این فهرست، به دانش آموزان بیاموزید که چگونه اهدافی را ایجاد کنند که هم مشخص باشند و هم رویکردی مثبت و راه حل محور داشته باشند. اهداف آنها باید به جای اجتناب از چیزی در حال حاضر، روی دستیابی به چیزی در آینده متمرکز باشد. به عنوان مثال، “من می خواهم در تیم بسکتبال بازی کنم” یک هدف موثر و انگیزشی است تا “من از این به بعد نوشابه نمی خورم”.!
در نهایت، دانش آموزان باید اهداف خود را به ترتیب اهمیت رتبه بندی کنند. محققان دریافته‌اند که این امر به ویژه برای دانش‌آموزانی که امید کمی دارند بسیار ضروری است، زیرا آنها اغلب برای هر هدفی که به ذهن شان خطور می‌کند تلاش می‌کنند. همین امر تمرکز و صرف انرژی شان را روی اهدافی که می‌تواند تأثیر بیشتری بر رفاه کلی شان داشته باشد، منحرف می‌کند.
اهداف – به ویژه اهداف بلند مدت – را به مراحل کوتاه مدت تقسیم کنند
تحقیقات نشان می‌دهد که دانش‌آموزان کم‌امید و ناامید اغلب فکر می‌کنند که اهداف باید یک‌باره انجام شوند. احتمالاً به این دلیل که راهنمایی‌های والدین در مورد چگونگی دستیابی به اهداف را در مراحل مختلف دریافت نکرده‌اند. آموزش امید و امیدواری به آنها در جهت اینکه چگونه اهداف خود را به صورت یک سری مراحل ببینند، و رسیدن به هر مرحله را نوعی پیروزی بدانند، راهی عالی برای بالا نگه داشتن انگیزه شان است.
به دانش آموزان بیاموزید که بیش از یک راه برای رسیدن به یک هدف وجود دارد
مطالعات نشان می‌دهد که یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دانش‌آموزان کم‌امید، ناتوانی آنها در عبور از موانع است. آنها اغلب فاقد مهارت‌های کلیدی حل مسئله هستند که باعث می‌شود دست از تلاش بردارند.
بنابراین آموزش تجسم مسیرهای مختلف برای رسیدن به اهداف شان به آنها کمک می کند تا از موانع غیرقابل عبور فراتر بروند. شاید مهمتر از همه، معلمان باید مطمئن شوند که دانش‌آموزان این موانع را با کمبود استعداد یکی نمی‌دانند. در عوض، باید به آنها یادآوری شود که همه با موانعی روبرو هستند. موفقیت معمولاً نیازمند راه‌های خلاقانه برای غلبه بر این موانع است، نه اجتناب از آنها.
داستان های موفقیت را برایشان تعریف کنید
دانشمندان دریافته اند که دانش آموزان امیدوار اغلب با به یادآوردن خاطرات افراد موفقی که آنها نیز وجود موانع و شکست را تجربه کرده اند، انگیزه ادامه دادن پیدا می کنند.
با این حال، دانش‌آموزان کم‌امید اغلب این نوع خاطرات را ندارند. به همین دلیل ضروری است که معلمان برای شاگردان شان کتاب بخوانند یا داستان های دیگرانی را – به ویژه نوجوانان و جوانان- تعریف کنند که برای رسیدن به اهداف خود بر ناملایمات غلبه کرده اند.
پیش چشم شان اهداف را سبک و مثبت جلوه دهید
این مهم است که به دانش‌آموزان آموزش دهیم که از فرآیند دستیابی به اهداف خود لذت ببرند، حتی وقتی با موانعی روبرو می‌شوند و اشتباه می‌کنند به خودشان بخندند. مهمتر از همه، اینکه به حال خود دل نسوزانند یا خود را بازنده نپندارند.
تحقیقات نشان داده است که دانش‌آموزانی که از خودگفتاری مثبت استفاده می‌کنند، به جای اینکه خود را به خاطر اشتباهات شان سرزنش کنند، بیشتر به اهداف خود می‌رسند. همین امر حاکی از آموزش درست امیدوار کردن محصلان و فرززندان است.
کمک به دانش آموزان برای آموزش امید و امیدوار کردن آنها ممکن است یکی از مهم ترین کارهایی باشد که تاثیر بسیاری در کسب اعتماد به نفس و خلاقیت آنان و نیز در رسیدن به اهداف بلند مدت شان دارد.
کارهایی که می توانید به عنوان والدین انجام دهید
شما در جایگاه والدینِ دانش آموزان بیش از آنچه فکر می کنید قدرت دارید. با معلمان فرزندتان در مورد معرفی مهارت های امید به کلاس درس و تحصیل به عنوان بخشی منظم از برنامه درسی صحبت کنید. مهارت های امید می تواند تأثیرات مثبتی در خانه شما نیز داشته باشد.
در حالی که در بالا به برنامه های امید در مدرسه پرداختیم، اما همه آنها به نحوی در خانه هم موثرند.چنانچه والدین در کنار اولیاء مدرسه در اجرای برنامه های ایجاد امید همکاری داشته باشند، نتایج بهتری به دست خواهد آمد و نوعی هماهنگی بین خانه و مدرسه ایجاد خواهد شد.
منبع: سواد زندگی